Cách đặt tên cho các cơn bão như thế nào?

Bão số 8 (Sơn Tinh) tạo sóng lớn đánh sập và làm biến dạng hoàn toàn đê biển Hòn La (Quảng Bình) trước khi suy yếu rạng sáng nay 29-10 - Ảnh tư liệu

Trước các ý kiến này, ông Bùi Văn Đức - tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia (Bộ Tài nguyên - môi trường) - cho biết theo quy định, Việt Nam có thể rút lại tên gọi Sơn Tinh trong danh sách đặt tên cho bão. Vì vậy sẽ kiến nghị để rút lại tên này trong phiên họp thường niên của Ủy ban bão của khu vực.

Theo ông Lê Thanh Hải - phó giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương, việc đặt tên các cơn bão nhiệt đới được thực hiện từ đầu thế kỷ 20. Việc này nhằm tạo thuận lợi cho việc liên lạc giữa các nhà dự báo thời tiết và công chúng trong việc theo dõi và cảnh báo, tránh nhầm lẫn giữa các cơn bão.

Trước đây, việc đặt tên cho các cơn bão do Cơ quan dự báo khí tượng của Hải quân Hoa Kỳ thực hiện và cơ quan này đánh số cho từng cơn bão trong từng mùa mưa bão theo nguyên tắc lấy ngày cơn bão xuất hiện để đặt tên cho bão. Sau đó, Hải quân Hoa Kỳ có sáng kiến lấy tên Thánh của ngày xuất hiện cơn bão để đặt tên và danh sách tên đề cử sẽ được gửi cho Tổ chức Khí tượng thế giới sử dụng theo thứ tự từ A đến Z.

Đến chiến tranh thế giới thứ II, các cơn bão nhiệt đới ở Thái Bình Dương được đặt tên không chính thức theo tên của phụ nữ. Đây là nguyên tắc bất thành văn đoàn dự báo thời tiết của Lục quân và Hải quân Mỹ đề ra. Dựa trên việc phân tích trong tiếng Anh, tiếng Pháp và một số nước phương Tây thì bão có nghĩa là giống cái.

Đến những năm 1960, phong trào nữ quyền thế giới phản đối việc lấy tên phụ nữ đặt cho bão vì bão toàn đem lại điều tồi tệ. Do vậy, Tổ chức Khí tượng thế giới đã dùng cả tên nam giới và nữ đặt tên cho các cơn bão xen kẽ nhau. Tên cơn bão này do các nước thành viên tiến cử cho Tổ chức Khí tượng thế giới lựa chọn.

Riêng ở khu vực tây bắc Thái Bình Dương, ông Hải cho biết Ủy ban bão của khu vực đã họp và đưa ra quyết định: các nước sẽ đề cử tên các cơn bão để lựa chọn vào danh sách được duyệt đặt tên cho bão. Thực tế là các nước đã đăng ký tên các vị thần, các loài hoa, loài thú quý hiếm, địa danh nổi tiếng và cả món ăn… để đề cử cho Ủy ban bão của khu vực. 

Trung Quốc từng đề cử tên bão là Ngokhong, Lào có tên Champa… để giới thiệu cho Ủy ban bão của khu vực lựa chọn.

Với Việt Nam, trước đây Tổng cục Khí tượng thủy văn đã đề xuất 20 tên gọi cho bão là tên thuần túy tiếng Việt. Và Ủy ban bão của khu vực chọn 10 tên do chúng ta đề cử gồm: Conson, Saola, Songda, Sontinh, Lekima, Sonca, Bavi, Tramy, Halong, Vamco.

Ông Hải cũng cho biết mỗi năm Ủy ban bão sẽ họp một lần và có bàn đến nội dung các nước đề cử tên mới, loại tên cũ theo danh sách, các nước có thể kiến nghị bỏ tên bão do nước khác đặt. Thực tế là Hàn Quốc từng đề nghị loại bỏ tên bão Saomai (Việt Nam đề cử) ra khỏi danh sách tên bão vì cơn bão mang tên này đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Hàn Quốc.

Việt Nam cũng đã đề nghị bỏ tên bão Chanchu do Hàn Quốc đặt vì đã gây hậu quả nghiêm trọng cho Việt Nam và Ủy ban bão của khu vực đã chấp nhận.