Kiến nghị xem xét lại toàn diện thủy điện Đồng Nai 6 và 6A

>> Đại hội Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường TP. Hồ Chí Minh nhiệm kỳ 2025–2030 >> Hội Nước và Môi trường TP.HCM kỷ niệm 35 năm thành lập và tổ chức Đại hội lần thứ VII >> Cần nhanh chóng hoàn thiện cơ chế, luật pháp nhằm huy động sức mạnh cộng đồng bảo vệ thiên nhiên và môi trường trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc >> HOẠT ĐỘNG HỘI VACNE: Nhất trí soạn thảo sách về “Thiên tai” >> Khoa Môi trường - Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế: 25 năm xây dựng và phát triển bền vững

TS Vũ Ngọc Long - đại diện Mạng lưới sông ngòi VN phía Nam, viện phó Viện Sinh học nhiệt đới - đã trao đổi xung quanh nội dung bản kiến nghị này.

Một gia đình người S’Tiêng sinh sống trên sông Đồng Nai, nơi dự kiến xây dựng đập thủy điện Đồng Nai 6  - Ảnh: ĐỨC TUYÊN

TS Vũ Ngọc Long cho biết bản kiến nghị đã được Mạng lưới sông ngòi VN cùng với Liên hiệp Các hội khoa học và kỹ thuật VN, một số tổ chức và các nhà khoa học, nhà môi trường ký tên, cùng kiến nghị và sẽ gửi đến Văn phòng Quốc hội vài ngày tới.

* Các tổ chức và các nhà khoa học đã dựa trên cơ sở nào để soạn thảo bản kiến nghị này?

- Chúng tôi căn cứ vào nghị quyết của Quốc hội số 49/2010/QH 12 và điều 7 Luật đa dạng sinh học số 20/2008/QH 12. Theo đó, tại điều 3 trong nghị quyết Quốc hội số 49/2010/QH 12 ngày 19-6-2010 đã nói tiêu chí về dự án, công trình quan trọng quốc gia đầu tư tại VN phải trình Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư: “... Dự án, công trình sử dụng đất có yêu cầu chuyển mục đích sử dụng đất vườn quốc gia, khu bảo tồn thiên nhiên, khu bảo vệ cảnh quan, khu rừng nghiên cứu, thực nghiệm khoa học từ 50ha trở lên; rừng phòng hộ đầu nguồn từ 50ha trở lên”. Vậy hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A dự kiến chiếm dụng 372,2ha đất rừng, trong đó 136,98ha thuộc vườn quốc gia Cát Tiên, phải được Quốc hội có quyết định chủ trương trước. Do đó chúng tôi sẽ gửi thông tin chính xác về tác động môi trường của hai dự án này cho Quốc hội để Quốc hội có ý kiến can thiệp.

Ngoài ra theo điều 7 Luật đa dạng sinh học số 20/2008/QH 12 ngày 13-11-2008 quy định “Những hành vi bị nghiêm cấm về đa dạng sinh học” chỉ rõ việc nghiêm cấm “...Xây dựng công trình, nhà ở trong phân khu bảo vệ nghiêm ngặt của khu bảo tồn...”. Do đó không nên cho triển khai hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A vì chúng nằm trong vườn quốc gia Cát Tiên.

* Thế nhưng nhà đầu tư, cụ thể là Công ty cổ phần tập đoàn Đức Long Gia Lai, vẫn đang tiến hành thủ tục trình các cấp có thẩm quyền mong được sớm triển khai hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A. Nếu hai dự án này được phê duyệt cho xây dựng, ông nghĩ sao?

- Nếu hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A được duyệt cho xây dựng thì người duyệt sẽ phạm luật. Cụ thể là những điều luật tôi đã nêu trên.

* Ngoài vấn đề pháp lý nêu trên, bản kiến nghị gửi Quốc hội còn có những thông tin nào khác?

- Trong báo cáo đánh giá tác động môi trường của Viện Quy hoạch thủy lợi miền Nam lập cho dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A (tháng 9-2010) có nhiều vấn đề thiếu sót mà các nhà khoa học chưa thể chấp nhận được. Ngay trong khu vực lòng hồ chịu tác động trực tiếp của hai dự án này đang tồn tại một số loài động thực vật quý hiếm có vai trò quan trọng trong bảo tồn cảnh quan và đa dạng sinh học.

Các đánh giá tác động môi trường và xã hội rất sơ sài, thiếu thông tin, chưa xem hết các rủi ro và sai lầm tiềm ẩn, do vậy chưa đầy đủ và chưa thuyết phục. Báo cáo đánh giá tác động môi trường chưa đánh giá hết vùng bị ảnh hưởng và nhóm hộ dân bị ảnh hưởng. Ví dụ như cả khu vực của hai dự án mà mới chỉ có 29 hộ dân được phỏng vấn qua phiếu điều tra. Đặc biệt không có biên bản họp tham vấn cộng đồng của chủ đầu tư với cộng đồng bị ảnh hưởng. Các kế hoạch quản lý môi trường do chủ đầu tư đưa ra chưa có tính khả thi.

* Các nhà khoa học sẽ kiến nghị Quốc hội cụ thể những điều gì?

- Chúng tôi sẽ kiến nghị Quốc hội năm vấn đề: 1- Phải có những nghiên cứu sâu và đánh giá bổ sung về ảnh hưởng của hai dự án trên toàn mức độ lưu vực sông, tác động tổng hợp của các thủy điện cả vùng đầu nguồn và hạ nguồn; 2- Xem xét lại tính pháp lý khi triển khai hai dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A; 3- Nghiêm túc nghiên cứu và đánh giá lại ảnh hưởng đối với tính đa dạng sinh học của vườn quốc gia Cát Tiên; 4- Phải có những nghiên cứu và đánh giá ảnh hưởng của hai nhà máy có tác động thế nào tới sản xuất nông nghiệp ngay dưới đập liên quan đến bốn tỉnh Đắk Nông, Bình Phước, Lâm Đồng, Đồng Nai và nguồn nước của hàng triệu người dân TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu...; 5- Xem xét và đánh giá những ảnh hưởng về môi trường xã hội đối với cộng đồng dân cư, nhất là người dân tộc bản địa (Châu Mạ, S’Tiêng, M’Nông), về kinh tế, bảo tồn tính đặc sắc và đa dạng của văn hóa các dân tộc cũng như sức khỏe của họ.