Ông Đức mở lời: "Cáo buộc của Global Witness sai đến 99,9% và khiến tôi sốc nặng. Tố cáo này làm xấu tập đoàn, làm cổ đông hoang mang. Mấy ngày nay tôi nhận được hàng trăm câu hỏi qua điện thoại nên quyết định triệu tập cuộc họp này".

Bầu Đức giải thích, cao su và mía đường là ngành chiến lược HAGL chọn đầu tư lâu dài, đây cũng là ngành nhạy cảm với các vấn đề về môi trường. HAGL đã ý thức được vấn đề môi trường và nỗ lực tuân thủ. Tuy nhiên, dù có làm tốt đến đâu vẫn khó tránh khỏi sai sót. Tập đoàn đã họp 4 ngày liên tục để trả lời câu hỏi HAGL sẽ làm gì trước những cáo buộc này. Câu trả lời là tập đoàn sẽ mời nhiều tổ chức lớn hàng đầu thế giới về môi trường đi thực địa, khảo sát và làm tư vấn các tiêu chuẩn môi trường toàn cầu cho tập đoàn.

Chủ tịch HAGL trấn an cổ đông bằng cách khẳng định trong thời gian tới doanh nghiệp sẽ mời Bureau Veritas, một tổ chức của Pháp có 28.000 nhân viên hoạt động về môi trường làm tư vấn và thực địa các dự án tại Lào và Campuchia. Sắp tới HAGL hướng tới đề nghị các tổ chức uy tín cấp giấy chứng nhận sản phẩm bền vững về môi trường.

Người giàu thứ hai sàn chứng khoán Việt Nam đã đưa ra 6 lập luận phản biện đồng thời hoài nghi Global Witness có mục đích nào đó khi công bố cáo buộc này.

Thứ nhất, không có chuyện HAGL chiếm đất của dân tại Lào và Campuchia. Bất cứ doanh nghiệp nào đến Lào hoặc Campuchia đều phải tuân thủ các quy định của đất nước đó. Quy trình cấp đất của nước bạn rất chặt chẽ. Đầu tiên là vẽ bản đồ khu đất, trong khu vực nếu có đất của dân lập tức tiến hành cấp giấy chủ quyền, khoanh vùng lại, sau đó đề xuất lấy ý kiến Chính phủ.

Bộ Kế hoạch Đầu tư phải thẩm định khu đất thuộc loại gì, kiểm tra năng lực của chủ đầu tư và xác định mức độ ảnh hưởng đến người dân cũng như ra phương án đền bù. Sau khi xong các quy trình này, Chính phủ tiến hành khai hoang, gỗ từ các khu đất này được đem đấu giá công khai. HAGL không cướp đất của dân và cũng không hề lấy một tấc gỗ nào tại Lào.

Thứ hai, trong thông cáo của Global Witness đề cập đến việc đã gặp đại diện của HAGL hồi tháng 8/2012 nhưng sau khi kiểm tra toàn tập đoàn và kết quả là điều này không đúng sự thật. Chưa có người phát ngôn chính thức nào của HAGL tiếp xúc với tổ chức phi chính phủ này.

Ông Đức cho hay đã nhận được thư Global Witness gửi, đề nghị gặp đầu tháng 6 nhưng thời điểm này tập đoàn bận lo khởi công dự án phức hợp tại Myanmar nên ông hẹn sang giữa tháng. Ông cũng đề nghị Global Witness cùng mời các hãng thông tấn quốc tế mà họ đã gửi thông báo cáo buộc HAGL đến Lào, Campuchia để thực địa.

Tuy nhiên chiều 16/5 chỉ nhận được thư đề nghị của Global Witness muốn gặp tại văn phòng HAGL Việt Nam, từ chối gặp tại Lào, Campuchia. "Tôi ngạc nhiên và thất vọng vô cùng. Ngay cả muốn mời họ sang hiện trường tại Lào và Campuchia để đối chất họ cũng từ chối thì tôi còn biết kiện tụng ai. Thôi thì tập trung làm tốt công việc của mình", bầu Đức trần tình.

Thứ ba, hình chụp qua vệ tinh nhưng chưa kiểm tra thực địa mà Global Witness vẫn dùng để tố cáo là "một trò hề". Bên cạnh ảnh chụp từ vệ tinh, tổ chức này phải xác minh thực tế và tiếp cận dự án của HAGL trước khi đưa ra cáo buộc nặng nề.

Thứ tư, cơ sở mà Global Witness đưa ra cho rằng HAGL thừa nhận phá hoại môi trường trong bảng cáo bạch của tập đoàn là một sự hiểu lầm. Khi niêm yết cổ phiếu tại Singapore, luật sư đã khuyến cáo hoạt động của HAGL ở quy mô khu vực và có thể chịu một số rủi ro về môi trường. Vì vậy, nếu có thể bỏ qua rủi ro này, nhà đầu tư mới nên cân nhắc rót vốn. Tuy nhiên đây chỉ là khuyến cáo và chưa xảy ra trên thực tế.

Thứ năm, Global Witess cho rằng HAGL đã phớt lờ luật pháp phá vỡ giới hạn pháp lý tại quốc gia này thì mỗi công ty chỉ được 10.000 ha là vô căn cứ. Campuchia quy định mỗi công ty chỉ được sở hữu 10.000 hecta trở xuống. HAGL có 4 công ty con ở nước bạn và mỗi công ty đều sở hữu đất đúng quy định. Cáo buộc này ảnh hưởng tâm lý, gây xáo trộn trong giới đầu tư đôi chút nhưng tất cả các hoạt động của HAGL tại Lào và Campuchia vẫn không dừng lại.

Thứ sáu, Global Witness cho rằng, HAGL đang huỷ hoại kế sinh nhai của người dân địa phương là thiếu cơ sở. Chỉ tính riêng Atapeur là tỉnh nghèo của Lào, cách đây 5 năm không có một mái nhà tôn. HAGL đã bỏ ra trên 30 triệu USD để làm công tác từ thiện nhưng chưa công bố rộng rãi, xây 3 cây cầu lớn, kéo hàng trăm km điện, xây bệnh viện, trường học, tặng nhà cho người nghèo và tạo công ăn việc làm cho dân địa phương. Trung bình thu nhập của người Lào tại các dự án của HAGL là 250-300 USD một tháng, cao hơn cả thu nhập của lao động phổ thông tại Việt Nam.

Người đứng đầu HAGL cho biết thêm, ngay khi nhận được thông tin cáo buộc, một nhà đầu tư tổ chức của tập đoàn là AFC đã bay từ Hong Kong sang Gia Lai, yêu cầu thanh tra bất cứ một dự án nào tại Lào và Campuchia. Sau một ngày xác minh thực tế, thẩm định lại các cáo buộc này, AFC đã trả lời không có vấn đề đáng quan ngại.

"Tôi muốn những cổ đông lớn nhỏ của HAGL đều được yên tâm nên sẵn sàng làm những điều mà trước nay chưa có doanh nghiệp Việt Nam nào làm về môi trường. Tôi sẵn sàng đưa ra ánh sáng mọi thứ, nếu làm sai chúng tôi sẽ nghiêm túc sửa chữa để mọi việc tốt hơn", ông Đức nhấn mạnh.

Khi các cáo buộc HAGL "chiếm đất phá rừng" do Global Witness được truyền tải trên nhiều phương tiện thông tin đại chúng, cổ phiếu HAG của Hoàng Anh Gia Lai lao dốc mạnh. Chỉ tính trong phiên giao dịch ngày 14/5, HAG mất 1.400 đồng một cổ phiếu, xuống còn 21.400 đồng. Theo đó, tài sản trên sàn chứng khoán của bầu Đức (311,6 triệu cổ phiếu HAG) cũng bốc hơi hơn 436 tỷ đồng.