Độc đáo Lễ Phắn Quái

>> Ông Trần Đức Thắng làm Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường >> Cần nhanh chóng hoàn thiện cơ chế, luật pháp nhằm huy động sức mạnh cộng đồng bảo vệ thiên nhiên và môi trường trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc >> Hợp nhất Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường tỉnh Đắk Lắk >> Chia sẻ kinh nghiệm phòng ngừa và ứng phó sự cố môi trường tại hội thảo quốc tế >> Đóng góp của Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam trong công cuộc đổi mới, phát triển đất nước

 Nghi lễ chém trâu của đồng bào dân tộc Thái, ở huyện miền núi cao Quế Phong, tỉnh Nghệ An. Trong lễ hội này trải qua nhiều giai đoạn chuẩn bị công phu như: cách chọn trâu, nguyên tắc chọn trâu phải là giống đực, to khỏe, không dị tật... 

Trước khi tổ chức buổi lễ, trâu được đem về giao cho các ông mo chăm sóc vỗ béo, bằng các thức ăn sạch như các loại cỏ thơm, mía..., cử người nấu rượu nếp để tắm cho trâu, trang trí cột buộc trâu... 

Lễ chém trâu được bắt đầu bằng việc ông Mo cùng đoàn rước ăn mặc quần áo truyền thống, đem trâu xuống bến sông Tà Tạo phía trước đền Chín Gian để làm lễ tắm cho trâu. Lễ vật được chuẩn bị bao gồm: trầu, cau, 3 ống đựng rượu, hương, và cá phóng sinh. 

Sau khi thầy mo làm lễ bằng bài cúng truyền thống xin thần sông cho phép tắm trâu, là nghi lễ phóng sinh cá chép xuống sông và dắt trâu xuống sông, tưới rượu lên thân trâu và bắt đầu tắm cho trâu.

Trên đường đoàn rước đi qua phải tiến hành một số nghi thức như tế thổ thần tại am thần thổ địa (Pù Xừa), tế thần tại gốc cây Sy cổ thụ (cỏ ba tạc hạc ba chướn), đây được xem là nơi hội tụ khí thiêng của sông núi, đất trời. Trước khi lên tới sân đền các thầy Mo phải qua suối Tiên (Huôi cò Phạt) để làm nghi thức tắm cho mình và cho mọi người bằng các loại nước lá đã được nấu sẵn với ý nghĩa đuổi tà ma, không để tà ma theo mình trước khi vào đền...

Lễ hội Chín Mường hay còn gọi lễ hội đền Chín Gian là một lễ hội truyền thống có từ lâu đời của đồng bào dân tộc Thái ở huyện miền núi Quế Phong, Nghệ An. Lễ hội được tổ chức 3 ngày, từ ngày 6 - 8/3/2012 (ngày 14 -16/2 năm Nhâm Thìn). 

Đền Chín Gian theo tiếng Thái gọi là Cau Hoong, hiện nay thuộc bản Piếng Chào, xã Châu Kim, huyện Quế Phong, tỉnh Nghệ An là một ngôi đền cổ được xây dựng cách ngày nay 600 năm để thờ Thèn Phả (Ngọc Hoàng); Náng Xì Đả ( Con gái Trời) và Tạo Ló Ỳ - tổ tiên dòng họ người Thái đã có công khai bản lập ra chín mường. Theo thông lệ ngày xưa thường tổ chức 3 năm 1 lần theo chu kỳ: 

Năm thứ nhất mở ở các bản (Xên Bản), năm thứ 2 mở hội cấp Mường (Xên Mường), đến trung tuần tháng Tám năm thứ 3 thì mở hội lớn gọi là lễ hội đền Chín Gian. Tuy nhiên, sau năm 1945 lễ hội không còn được tổ chức nữa, đến năm 2008 Lễ hội đền Chín Gian được tổ chức lại và lấy ngày 14, 15,16 tháng 2 âm lịch hàng năm làm ngày mở hội.

Dưới đây là một số hình ảnh lễ hội đền Chín Gian do Tin Môi Trường (cpeco.org.vn) ghi lại:  

Trâu được tắm rửa sạch sẽ

và cột vào cây nêu

Trâu được cho ăn cỏ trước khi chém

Chém trâu

Thịt trâu được dùng để cúng tế tạ ơn trời đất

Bên cạnh phong tục hiến trâu độc đáo, phần hội cũng diễn ra không kém phần hấp dẫn với nhiều trò chơi dân gian như: Bắn, nỏ, chọi gà, thi gói bánh chưng, hát nhuôn, suối, khắc luống,… Đây là một lễ hội mang đậm dấu ấn văn hóa vùng miền của một bộ phận người Thái ở khu vực miền Tây xứ Nghệ. 

Tiếp theo lễ tắm trâu là nghi thức rước trâu về trước sân đền, đoàn rước theo thứ tự đi đầu là  đoàn người cầm giáo mác thể hiện sự uy nghiêm của thần, vừa đi vừa hò hét để dẹp đường cho đám rước, theo sau là đoàn cồng chiêng và đoàn cờ phướn và nhân dân tham gia lễ hội.