GSTS Võ Tòng Xuân: Đại tướng dặn tôi "Đừng quên cây mít nhé"

Lãnh đạo quân đội chiến thắng giặc ngoại xâm giành độc lập thống nhất đất nước, trong thời bình, Đại tướng, trong cương vị Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, đã nhận trọng trách lãnh đạo đội ngũ khoa học - kỹ thuật Việt Nam từ năm 1981 - 1991. Nhưng không đợi đến khi có trọng trách đó, Đại tướng đã chú ý đến khoa học nông nghiệp từ nhiều năm trước.

Tôi nhớ mãi mùa hè năm 1977, UBND tỉnh Hậu Giang (TP.Cần Thơ bây giờ) thông báo cho Trường đại học Cần Thơ chuẩn bị tiếp đón Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Và Đại tướng muốn đến thăm chương trình nghiên cứu cây lúa của tôi. Đây là lần đầu tiên một Ủy viên Bộ Chính trị đến thăm công trình nghiên cứu của chúng tôi. Tôi vô cùng sung sướng, biết chắc chắn được dịp hiếm có trong đời mình diện kiến vị anh hùng xuất chúng của quân đội Việt Nam lừng danh thế giới, nhưng lại rất lo, nghĩ ngợi "Không biết đích thân Đại tướng đến tham quan thí nghiệm giống lúa của mình là có ý gì đây?".

Đại tướng và đoàn tháp tùng gồm 6 người đến trường, muốn đi ngay ra ruộng thí nghiệm để xem các giống lúa tôi đang trồng thử nghiệm, xem cánh đồng nhân giống lúa kháng rầy nâu IR36 để chuẩn bị cho sinh viên mang đi trồng ở các địa phương bị rầy nâu tàn phá lúa.

Đại tướng xem ngân hàng giống lúa bao gồm trên 1.000 giống lúa địa phương dành cho công tác lai tạo giống mới. Đại tướng tỏ ra phấn khởi khi thấy các giống lúa phát triển rất tốt trên đồng ruộng thí nghiệm.

Đại tướng căn dặn rằng lịch sử thế giới cho thấy quốc gia nào cũng thế, sau nhiều năm chiến tranh tàn phá thì nạn thiếu ăn luôn xảy ra, nên các chuyên gia cây lương thực phải hết sức tham gia vào công cuộc an ninh lương thực, riêng nhà trường có thêm thế mạnh là có nhiều sinh viên có thể tham gia phục vụ xã hội nếu các thầy cô biết xây dựng chương trình đào tạo thích hợp.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp tại Ngân hàng giống lúa của Đại học Cần Thơ (tháng 4.1977). Từ trái sang phải (hàng ngồi): Giáo sư Võ Tòng Xuân, Bí thư đảng ủy Phạm Sơn Khai, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và các sĩ quan trong đoàn

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Giáo sư Võ Tòng Xuân trong buổi công bố chức danh giáo sư nhà nước, tháng 4.1981

Sau chuyến viếng thăm lịch sử đó, thầy trò Trường đại học Cần Thơ đã nỗ lực hết mình. Vào vụ đông xuân 1977 - 1978, chúng tôi đóng cửa trường trong hai tháng để mang 2.000 kg lúa giống IR36 để cấy tại 2.000 điểm bị rầy nâu tàn phá. Từ 2.000 điểm đó, nông dân chia nhau nhân nhanh giống, chỉ trong hai vụ lúa là đã chặn đứng "giặc rầy nâu".

Trong cương vị Phó chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chủ trì Ngày Thành lập Liên hiệp các Hội Khoa học và kỹ thuật Việt Nam (28.3.1983), tập hợp lực lượng trí thức toàn quốc tạo điều kiện cho các hội nghề nghiệp có thể tham gia nghiên cứu các lãnh vực chuyên môn của mình. Tôi rất hân hạnh được tháp tùng với đoàn của Đại tướng trong nhiều chuyến thị sát các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.

Làm việc với Đại tướng, tôi càng khâm phục tài tổng hợp nhận định vấn đề khoa học rất nhanh của Đại tướng. Mỗi nơi, Đại tướng bảo chúng tôi: “Các chú có ý kiến thì gạch đầu dòng thôi nhé, để tôi tham khảo và phát biểu với địa phương”. Và tôi luôn nhớ một chi tiết mà Đại tướng hay nhắc tôi: “Đừng quên cây mít nhé! Đó là một cây đa năng, bộ đội nhờ mít mới qua nhiều cơn thiếu lương thực đấy!”.

Với phong cách rất giản dị, hòa đồng với mọi người trong đoàn, luôn luôn lắng nghe ý kiến chuyên gia, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã để lại trong lòng mọi cán bộ khoa học một sự kính phục và mến thương.